Veertig jaar is Gerrit van Dalen al kraanmachinist. Zijn jubileum is net gevierd. Maar dat betekent niet dat hij innovaties aan zich voorbij laat gaan. Integendeel. Zoals bij de verbetering van de A27 Houten - Hooipolder. Rijkswaterstaat heeft hiervoor het afgelopen jaar een aantal proefterpen aangelegd. Grote hopen zand die stukje bij beetje worden verhoogd en waarbij nauwkeurig wordt gemeten hoe ver de berg inklinkt, hoe de grond zich ‘gedraagt’. Gerrit van Dalen werkte aan een proefterplangs de A27. ‘Zo’n terp maken we omdat je niet goed weet hoe de ondergrond zich verhoudt tot de druk van de toekomstige weg. Voordat je die gaat bouwen, wil je eerst kijken wat de ondergrond doet.’ Deze manier van werken is wel anders dan hoe het vroeger ging, herinnert Gerrit zich. ‘Toen begon je te scheppen en werd er een puist zand ingereden. Er werden wel berekeningen gemaakt, maar dat gaat nu veel moderner. Vroeger bekeek je 1 keer per week de zakbalans, nu gebeurt dat dagelijks met behulp van satellieten. Zo kunnen we veel gerichter werken.’

Veranderend landschap

In de 40 jaar als kraanmachinist heeft Gerrit alleen aannemer Mourik als werkgever gehad. Maar dat betekent niet dat het ooit saai was. Hij zag zijn omgeving telkens veranderen. ‘Ik heb gewerkt van Den Bosch tot Amsterdam en van Everdingen tot Rijnsweerd. We pikken steeds een stukje van het landschap in, maar dat past zich snel aan. Zo heb ik ook gewerkt aan de ontwikkeling van industrieterrein Het Klooster bij Nieuwegein. Vroeger waren dat alleen weilanden, nu staan er grote postbedrijven en ken je het niet meer terug.’ 

Op een trekkertje er achteraan

Daarnaast zijn er veranderingen in de manier van werken. ‘Een collega vroeg laatst of ik nog foto’s had van de Diefdijk op de A2. Die hebben we eind jaren tachtig verdubbeld en een aantal tankstations gebouwd. Toen stopten de kiepwagens op de vluchtstrook, met de kraan ernaast. En ik met een trekkertje er achteraan om de boel schoon te houden, terwijl het verkeer gewoon doorreed. Ongelooflijk vanuit het oogpunt van veiligheid. Tegenwoordig wordt daarvoor terecht het hele wegvak afgesloten.’ Vooral de laatste 10 jaar ziet Gerrit veel veranderingen. ‘Doordat we nu met GPS werken, hebben we altijd en overal de nodige gegevens bij de hand. Waar je bak ook hangt, je weet precies waar je wat moet doen. Verder hebben we steeds vaker elektrische machines en zelfs de eerste graafmachine die op waterstof werkt.’ Waar elektrisch materieel al vaker wordt gebruikt om de uitstoot van stikstof en CO2 te beperken, zijn machines op waterstof nog zeldzaam. ‘Met waterstof ben je niet afhankelijk van het stroomnet en kun je overal werken. Deze machine haalt zijn stroom uit een bundel van 16 verwisselbare waterstofcilinders. Daar kan je een volle werkdag op blijven draaien zonder bij te laden.’

Iedereen steeds enthousiaster

Gerrit heeft de graafmachine zelf mee helpen ontwikkelen. ‘Ik vind het fantastisch dat ik die kans heb gekregen. Zo’n 3 jaar geleden zijn we met een team van collega’s en specialisten begonnen en de machine is steeds aangepast door de ervaringen die we onderweg opdeden.’ De machine waar Gerrit aan gewerkt heeft, is een standaard graafmachine, de Liebherr 926. Om de graafmachine geschikt te maken voor waterstofomzetting naar stroom moest er plek komen voor de waterstofcilinders, leidingen en een brandstofcel. ‘Daardoor ziet hij er wat anders uit, maar het moest vooral praktisch zijn. Na verschillende aanpassingen werkte het en dat was mooi. Inmiddels heeft dat geleid tot het ombouwen van een tweede machine die al een half jaar probleemloos aan het werk is. Daar zijn de aanpassingen van deze al in verwerkt, dat is echt een 2.0 versie. Iedereen wordt er steeds enthousiaster over.’

Ouwe rot in het vak

Gerrit is trots dat hij als eerste in Nederland met de graafmachine op waterstof mocht werken. ‘In grote lijnen werkt deze hetzelfde als iedere andere graafmachine. Je moet er alleen rekening mee houden dat je eventueel 1 keer per dag 5 minuten pakt om de waterstofcilinders te wisselen. Verder kan hij hetzelfde werk aan als vergelijkbare machines, en zelfs meer. Deze variant is sterker en sneller dan de vergelijkbare dieseluitvoering. Met minder herrie en minder trillingen. Ik zie het als mijn missie, als ouwe rot in het vak, om de jonge jongens warm te maken in deze duurzame ontwikkeling mee te gaan. Er moet iets veranderen in de manier waarop we werken. De graafmachine op waterstof is een prachtig product om de wereld te verbeteren. In het begin hoorde ik nog wel sceptische geluiden, maar die zijn inmiddels helemaal verstomd.’

Nooit onderschatten

Ook na 40 jaar in het vak leert Gerrit dus nog elke dag bij. ‘Anders kun je beter thuisblijven. Het werk is zo dynamisch, er gebeurt altijd wel iets. Je moet regelmatig schakelen, uit je ervaring putten. Tijdens de koffie in de keet deelt iedereen zijn verhalen en daar kun je dingen uit distilleren die voor jou handig zijn. Je loopt altijd tegen uitdagingen aan.’ Met zijn ervaring let hij bijvoorbeeld extra goed op bij het werken in de uiterwaarden. ‘Er kan altijd iets gebeuren, slib kan afglijden of er kan iets verzakken. Je moet altijd rekening houden met het water en het nooit onderschatten.’

Dat heb ik gemaakt

Het mooiste van zijn vak is dat hij regelmatig ziet wat hij in de loop der jaren heeft gemaakt, vindt Gerrit. ‘Vandaag ga ik naar Schiphol en dan rij ik langs de geluidsterp bij Abcoude. Daar heb ik 6 jaar aan gewerkt. Dat heb ik altijd in mijn achterhoofd: die sloot, dat wegvak, die schanskorven met stortsteen, die heb ik gemaakt. Mijn werk is altijd om mij heen. En nu werk ik aan een stuk weg waar ik iedere dag zelf overheen rijd en waar ik ook in de file sta. Maar dat is als het goed is over een aantal jaren voorbij.’